Het is alweer bijna drie maanden geleden. De verschrikkelijk moord op George Floyd. Zijn dood zette de gehele wereld aan het denken en mensen kwamen in actie. Allerlei mensen gingen de straat voor gerechtigheid. Oude mensen, jonge mensen, witte mensen, bruine mensen en zwarte mensen lieten hun stem horen. Ook hier in Nederland laaide het debat over racisme op. Wat mij tot op de dag van vandaag nog stoort is dat men het gesprek juist niet aanging. Allerlei kleine relletjes scoorden de hoofdpagina’s. Van Akwasi’s uitspraak op de dam tot aan de Johan Dersken rel bij Voetbal Inside. Het lijkt wel alsof we alles doen om het echte gesprek maar te vermijden, want die is ongemakkelijk. Het wordt tijd om écht te kijken naar het probleem wat institutioneel racisme heet. Durf jij te kijken?
Wat houdt institutioneel racisme in?
Om hier achter te komen moeten we eerst terug naar het begin en naar de definitie van ‘institutioneel racisme’. In een artikel van De Correspondent vond ik een goede uitleg van de term (overigens een heel interessant artikel om te lezen). Deze luidde als volgt: ‘Institutioneel racisme’ is een sociologische term die slaat op de systematische uitsluiting en/of discriminatie van groepen op basis van geschreven maar vooral ook ongeschreven regels, tradities, gedrag en omgangsvormen’. Hiermee is ook meteen de vraag beantwoord waarom zwarte piet onderdeel is van het probleem. Het gaat niet alleen om situaties die uit te drukken zijn in cijfers. Het gaat om het stelselmatig achterstellen en buitensluiten van mensen op basis van huidskleur en afkomst.
Institutioneel racisme in Nederland
Ik herinner me een gesprek bij Op1, waar minister Kaag vertelde dat haar kinderen solliciteerde met haar achternaam in plaats met die van haar man. Dit deden ze, omdat ze met de achternaam van haar man, die een niet westerse migratie achtergrond heeft, vaak niet werden uitgenodigd. Pijnlijk, maar de werkelijkheid. Dit is een goed voorbeeld van institutioneel racisme. Je ziet het niet, maar het gebeurt wel. Vaak hebben mensen een beeld bij het woord racisme. Hierbij zien zij beelden van de apartheid, een gesegregeerd Amerika in de jaren 60 en lynchpartijen van de KKK. Dat racisme tegenwoordig niet meer zo zichtbaar is, betekent niet dat het helemaal verdwenen is. Als mens met een witte huid sta je hier waarschijnlijk niet zo vaak bij stil. Helemaal niet als jouw kring bestaat uit ook alleen maar witte mensen. Daarom vind ik het belangrijk om een licht te schijnen op het institutioneel racisme in onze samenleving anno 2020.
Belastingdienst
Om te beginnen: de belastingdienst. In mei dit jaar kwam de belastingdienst veel in het nieuws. Dit kwam doordat zij, ondanks het feit dat dit tegen de wet is, nog steeds gebuikt maakte van de ingevoerde nationaliteit van de burger. Op basis van deze nationaliteit werd er de voorlopige aanslag bij mensen met een andere nationaliteit dan Nederlands extra gecontroleerd. Dit is etnisch profileren en is tegen de wet. De informatie over de nationaliteit had vorig jaar al verwijderd moeten worden, maar dit is niet gebeurd. Er wordt momenteel een onderzoek gestart naar het gebruik van data bij de belastingdienst.
Arbeidsmarkt (en stages)
Tussen 2016 en 2018 heeft de Universiteit van Utrecht onderzoek gedaan naar discriminatie op de arbeidsmarkt. Voor het onderzoek hebben zij 4200 sollicitatiebrieven verstuurd. Deze sollicitatiebrieven hadden fictieve namen, maar werden wel gestuurd naar aanleiding van echte vacatures. Uit dit onderzoek kwam dat de brieven met Nederlandse namen veel vaker werden uitgenodigd op gesprek. Nederlanders met een Turkse, Marrokkaanse of Antilliaanse migratieachtergrond hadden 40% minder kans op een reactie. Er werd hierbij ook niet gekeken naar de inhoud van de CV en de vaardigheden van de kandidaat.
Huizenmarkt
Ook op de huizenmarkt is discriminatie zichtbaar. Het weekblad De Groene Amsterdammer deed hier onderzoek naar. Zij reageerden op 250 huurwoningen onder de namen Rachid en Joep. Rachid kreeg aanzienlijk minder reacties dan Joep. Zo kreeg Rachid 116 en Joep 162 reacties. Daarnaast deed het weekblad zich ook voor als potentiële klant, die zijn huis een tijdje wilt verhuren. Hierbij vertelden zij dat zij liever geen allochtonen in hun huis wilde. Maar liefst 77 makelaarskantoren gaven aan dat dit geen probleem was en overtraden hiermee de discriminatiewet. Daarnaast gaven 15 kantoren aan te weten de wet hiermee te overtreden, maar alsnog rekening te houden met de wens. Slechts 4 kantoren wezen de wens van de potentiële klant af. Vier. Wat een bedroevend aantal.
Wil je zelf iets betekenen in de strijd tegen racisme? Lees dan dit artikel met 7 dingen die je nu kunt doen tegen racisme. Een betere wereld begint bij jezelf.
Foto credits: Tito Texidor III on Unsplash